Die mate en gewigte van die Vrystaatse Republiek

Abstract

Verskeie  stukke  wat  van  groQt  historiese  waarde  is  in  soverre  dit  dieRepubliek  van  die  Oranje- Vrystaat  betref,  is  na  die  T~eede  Vryheids-oorlog    (1899-1902),   as  oorlogsbuit    denT  vreemdes  weggevoer.    Op   die-selfde wyse bet  ook  die  oorspronklike  mate  en gewigte van  die  eertydserepubliek,  verstrooid  en  verlore  geraak.Sedert die  vroegste dae  ,van die  menslike  bestaan, is   'n  uniformestandaard van mate  en gewigte beskou as die  eerste vereiste vir  gesondehandelsverkeer.   In   Engeland  is   dit  bv.  reeds  denT die  Magna  Cartabepaal.   Gebaseer op  'n  primitiewe  standaard, bet  elke  eertyds Europesevolk  of  gemeenskap, hul  eie reeks mate en gewigte opgebou, met die  doelom  'n  gesonde basis vir  handeldryf  te  skep.   Die  doel was duidelik:   omte  weeg en te  oorweeg, om te  handel en te  onderhandel.Tydens die  bewind  van die  Verenigde Nederlandse Oos-Indiese Kom-panjie  (V.O.C.)  aan die Kaap, was dit  vanselfsprekend dat hierdie  liggaam,wat op suiwer handelsbeginsels gebaseer was, die Hollandse mate en gewigtebier  te  lande  sou instel.   Reeds in  April   1657 bet  kommissaris-generaalVan  Goens  aan  Ian   van  Riebeeck  opdrag   gegee  om  geeD aDder  mate  engewigte  te  gebruik   as  die   wat  in  die  Vaderland   in   gebruik   was  Die.As mate is  gebruik die  el  (28  duim),  skepel (50 lb.),  mud  (200 lb.)en die  ou gelling.    Ten opsigte van die  meet van  grond, is  12 Rhynlandduim in  1  voet, 12 voet in  1  roede, 2,000 roe de in  1  my I  en 600 vk.  roe dein   1  morg   neergele